Z prac Rady Nadzorczej PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Opublikowane według Henryk Sikora · 30 Listopad 2023

Rada Nadzorcza PLK spotkała się na comiesięcznym posiedzeniu, które odbyło się w siedzibie Spółki PKP Polskie Linie Kolejowe.

Obrady rozpoczęły sprawy proceduralne, przyjęcie porządku obrad oraz protokołu z poprzedniego posiedzenia Rady (26 października 2023 r.).

Finanse PLK

Rada prowadzi stały monitoring wyników ekonomiczno-finansowych PLK. Jego częścią było przyjęcie informacji Zarządu, dotyczących wyników Spółki, za okres styczeń - październik 2023 r.

Wynika z niej, że Spółka osiągnęła gorszy wynik finansowy niż planowano (zaliczka na podatek dochodowy). Oprócz środków publicznych dedykowanych na różne obszary działalności PLK (inwestycje, utrzymanie infrastruktury itp.) ważnym elementem przychodów są wpływy z udostępniania linii kolejowych, które są niższe niż zakładał plan rzeczowo-finansowy (98% planu – niższa praca eksploatacyjna u przewoźników towarowych).

Wyższe przychody notowane są od przewoźników pasażerskich (ok. 102% planu, w tym IC ok. 102%, Polregio ok. 102%, Koleje Mazowieckie ok. 98%, pozostali przewoźnicy ok. 106%), a niższe od przewoźników towarowych (ok. 94% planu, w tym Cargo ok. 85%, pozostali przewoźnicy ok. 101%).

Warto podkreślić fakt wyższych kosztów materiałów branży drogowej, energetycznej, automatyki i telekomunikacji oraz infrastruktury pasażerskiej. Jest to spowodowane wzrostem cen materiałów, wykorzystaniem większej ilości materiałów niż planowano (wzrost ilości robót drogowych) oraz zwiększone wydatki na usuwanie awarii i usterek.

Oszczędności w funduszu wynagrodzeń spowodowane pracą Spółki niższym zatrudnieniem niż przewidywał plan, zostały przeznaczone Decyzją Prezesa na dodatkowe nagrody w wysokości 600 zł. na pracownika PLK (stan zatrudnienia na 01.12.2023 r.).

Rekordowe inwestycje

Rada Nadzorcza wykonując czynności nadzorcze zapoznała się z informacją Zarządu w sprawie realizacji dotychczasowych inwestycji.

Kluczową sprawą jest realizacja rocznego planu inwestycyjnego (Krajowy Program Kolejowy - KPK), prognoza realizacji nakładów i wskaźników rzeczowych w 2023 r. i ryzyka niewykorzystania środków finansowych, które dedykowane są do realizacji KPK.

Ważne jest także realizowanie inwestycji finansowanych z różnych źródeł w ramach programów rządowych, takich jak:

Krajowy Plan Odbudowy do 2026 r. (wartość ok. 11 mld zł, blisko 150 zadań),
Kolej+ (budżet programu: ponad 13 mld zł, w tym ponad 11 mld zł z budżetu państwa i 2 mld zł z jednostek samorządu terytorialnego, obejmuje 35 projektów),
„Rządowy program budowy lub modernizacji przystanków kolejowych na lata 2021-2025” (jego wartość to ponad 1 mld zł, ponad 200 zadań na liście podstawowej i ponad 100 na liście rezerwowej),
program wsparcia PLK w zakresie utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej do 2023 r. (ok. 23 760 mln zł).

Na większość dedykowanych kolei środków finansowych są już podpisane umowy na realizację zadań, część z nich jest w trakcie realizacji a część została już zrealizowana co najbardziej widać na przykładzie kilkudziesięciu wybudowanych już przystanków kolejowych na terenie całego kraju.

Dla zobrazowania wielkiego rozmachu w inwestycjach i inwestowania przez obecny rząd miliardów w kolej, można przytoczyć zestawienie wartości inwestycji w ciągu roku, które za rządów PO wynosiło 3-5 mld zł, do tego co obserwujemy w ostatnich latach tj. 11-12 mld zł.

Spółki zależne

Przedmiotem informacji Zarządu rozpatrywanej przez Radę były spółki zależne, tworzące Grupę Kapitałową PLK. Informacja dotyczyła również raportu kwartalnego za okres 9 miesięcy br. opublikowanego przez spółkę Trakcja S.A.

W okresie styczeń-wrzesień br. wyniki finansowe trzech spółek (Dolkom Wrocław, PPM-T Gdańsk, PNUIK Kraków, DOM Poznań) były lepsze niż wynikało to z planów przyjętych przez organy korporacyjne spółek na 2023 r.

Przychody spółek są uzyskiwane przede wszystkim z robót inwestycyjnych i utrzymaniowych. Pozyskane do realizacji kontrakty inwestycyjne do końca 2023 r. dają podstawę na końcowe wyniki (prognozy) lepsze niż planowano.

W prowadzonych analizach ważne są także wartości kontraktów, głównie inwestycyjnych na realizację robót, w następnym roku i latach kolejnych (tzw. portfel zamówień), a niestety z tym nie jest najlepiej. Na wyniki spółek mają także wpływ koszty pracownicze, które w sposób zracjonalizowany wzrastają, co wynika z wdrażanych w niektórych z nich podwyżek wynagrodzeń dla pracowników.

Warto także przypomnieć o zadaniach spółek związanych z właściwym i terminowym wykorzystaniem środków finansowych, pochodzących z ich dokapitalizowania (środki budżetowe przekazane przez Ministerstwo Infrastruktury do PLK, a następnie do czterech spółek, na zakup maszyn do robót torowych np. podbijarek, pociągów sieciowych, palownic i budowy bądź rozbudowy hal do prowadzenia robót utrzymaniowo-naprawczych maszyn).

Analiza opóźnień pociągów

Rada na podstawie przygotowanych przez Zarząd materiałów, analizowała przyczyny opóźnień pociągów pasażerskich i towarowych (porównanie punktualności na uruchomieniu i na ukończeniu). Dotyczy to także prowadzenia inwestycji w trzecim kwartale 2023 r.

Ogólna liczba opóźnionych pociągów w tym okresie na sieci PLK zwiększyła się o ok. 20%, a łączna liczba minut opóźnień o ok. 30%. Z danych wynika także, że ilość opóźnień z winy PLK, włącznie z powstałymi na skutek prowadzonych prac inwestycyjnych zwiększyła się (porównanie z II kwartałem 2023 r.).

W trzecim kwartale 2023 r., dane dotyczące liczby minut opóźnień pociągów na podstawie raportu z SEPE, przedstawiały się następująco:

opóźnienia z winy PLK (ok. 15%), w tym z winy Centrum Realizacji Inwestycji (2%),
z innych przyczyn – najczęściej przewoźników (ok. 85%).

Analiza opóźnień z winy PLK (w rozdziale na branże) pokazuje, że wynikają one przede wszystkim z winy automatyki, drogi kolejowej, energetyki i na końcu eksploatacji. Coraz większy udział w statystyce mają także usterki urządzeń objęte gwarancją producenta.

Spółka dokonuje analiz przyczyn opóźnień pociągów, przede wszystkim powstałych z winy PLK oraz wprowadza rozwiązania usprawniające (np. wprowadzono zasady kwalifikowania opóźnień pociągów powstałych przy prowadzeniu prac inwestycyjnych, comiesięczne spotkania koordynacyjne Wydziału Zamknięć Torowych).

Dbałość o bezpieczeństwo na liniach kolejowych

Rada Nadzorcza przyjęła informację o bezpieczeństwie w okresie trzech kwartałów 2023 r. na sieci PLK. Spółka dokłada wszelkich starań, w zakresie dbałości o bezpieczeństwo na zarządzanych liniach kolejowych.

Kilka statystyk dotyczących bezpieczeństwa ukazuje pozytywne zjawiska, jak liczba incydentów obciążających pracowników PLK w trzech kwartałach 2023 r. (56 incydentów) jest mniejsza w porównaniu do analogicznego okresu 2022 r. o ok. 20%.

Jednak ogólna liczba wypadków od początku b. roku wyniosła ok. 390 i jest większa w porównaniu do 2022 r. o ok. 16% (w tym samobójstwa). Wzrosła także ilość incydentów, liczba wypadków z udziałem osób poza przejazdami i przejściami oraz potrąceń pieszych na przejazdach i przejściach.

Problemem niezależnym od Spółki, a pogarszającym statystyki, są wypadki polegające na potrąceniu osoby, podczas przechodzenia przez tory poza przejazdami – samobójstwa, których ilość wzrasta (w 2021 r. było ich 123, w 2022 r. już 194).

Ważną statystyką, szczególnie wpływającą na bezpieczeństwo podróżnych, są przyczyny wypadków, polegające na niewłaściwym ułożeniu, niezabezpieczeniu lub przedwczesnym rozwiązaniu drogi przebiegu, niewłaściwa obsługa urządzeń srk (w 2021 r. było ich 197, a w 2022 r. 171). Dotyczy to bezpośrednio pracowników PLK. Optymistycznym jest fakt, że wypadków z takich przyczyn jest mniej.

Analizy pokazują także, że najwięcej wypadków i incydentów z winy pracowników PLK ma miejsce gdy pracownik jest w przedziale wiekowym 50-59 lat, ze stażem pracy ponad 25 lat (25 lat i więcej stażu pracy ok. 37% wypadków i incydentów, w przedziale 2-8 lat stażu aż ok. 30%), najwięcej jest ich pomiędzy 5-8 godz. pracy oraz 9-12 godz. pracy.

Inne tematy

Rada zajmowała się również m.in. następującymi sprawami: informacją z prac Komitetu ds. Inwestycji Rady Nadzorczej PLK, postępami w realizacji budowy systemu ERTMS/GSM-R (Globalny System Kolejowej Radiokomunikacji Ruchomej, który zapewnia operacyjną komunikację głosową i transmisję danych, użytkownikom sieci na infrastrukturze PLK), współpracą z CPK (tzw. punkty styku), przeniesieniem własności składników infrastruktury kolejowej oraz gruntów pod liniami kolejowymi (aport zorganizowanej części przedsiębiorstwa z PKP S.A. do PLK), roszczeniami przewoźników w zakresie stosowanych cenników za dostęp do torów reprezentowanych przez Izbę Gospodarczą Transportu Lądowego (IGTL – prezes Marita Szustak), wynajmem samochodów dla jednostek organizacyjnych Spółki (wymiana w 2024 r. wyeksploatowanych samochodów na nowe), sprawozdaniem o wydatkach reprezentacyjnych, usług prawnych i marketingowych PLK, likwidacją stanowisk pracy w stacji Katowice (ZLK Sosnowiec), inicjatywą obywatelską w sprawie przywrócenia kategorii pociągów „przyspieszony” oraz przeglądem uchwał, przyjętych przez Zarząd PLK (od ostatniego posiedzenia Rady).