W senackiej Komisji Infrastruktury na temat systemu GSM-R

Opublikowane według Andrzej Van-Selow · 12 Luty 2025

System GSM-R (Global System for Mobile Communications – Railway) to specjalistyczna wersja sieci komórkowej GSM, zaprojektowana dla kolei. Służy do zapewnienia niezawodnej łączności głosowej i transmisji danych pomiędzy dyżurnymi ruchu, maszynistami i służbami technicznymi. Jest kluczowym elementem Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS), zwiększając bezpieczeństwo, umożliwiając zdalne prowadzenie ruchu pociągów i wspierając automatyzację. System GSM-R zastępuje przestarzałe systemy analogowe, poprawiając jakość komunikacji i interoperacyjność kolei w Europie.

Wdrażanie systemu GSM-R w Polsce rozpoczęło się w 2007 roku, kiedy PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zainicjowały projekt budowy nowoczesnej cyfrowej łączności kolejowej. Pierwsze testy i pilotażowe instalacje miały miejsce na wybranych liniach kolejowych. Główny przetarg dotyczący budowy infrastruktury systemu ERTMS/GSM-R ogłoszono we wrześniu 2015 roku, a postępowanie to zakończyło się wyborem wykonawcy w październiku 2017 roku (konsorcjum firm z liderem Nokia Solutions and Networks), z którym podpisano umowę 29 marca 2018 roku.

Na temat problemów i opóźnień związanych z realizacją tej inwestycji napisano i powiedziano już bardzo dużo. Również temu tematowi w dniu 11 lutego 2025 r. poświęcono posiedzenie senackiej Komisji Infrastruktury. Kolejową „Solidarność” na posiedzeniu reprezentował Henryk Sikora, przewodniczący Sekcji Zawodowej Infrastruktury Kolejowej NSZZ „Solidarność” oraz zastępca przewodniczącego Krajowej Sekcji Kolejarzy NSZZ „Solidarność”.

Projekt, warty 2,15 mld zł, jest znacznie opóźniony z powodu sporu PLK z wykonawcą, firmą Nokia, która jak poinformowano podczas posiedzenia złożyła około 2400 roszczeń na kwotę ponad 3 mld złotych, czyli na kwotę przekraczającą wartość samego projektu. Z kolei PLK jako zamawiający również zgłosiło wobec wykonawcy roszczenia o wartości ponad 3 mld złotych, dotyczące głównie naliczenia kar umownych za opóźnienia na kontrakcie. Obecnie od dwóch lat trwa mediacja pomiędzy stronami prowadzona w Prokuratorii Generalnej RP. Przebieg mediacji objęty jest poufnością.

Podczas posiedzenia senackiego komisji infrastruktury zespół PLK z Prezesem Piotrem Wyborskim na czele zaprezentował bieżące informacje na temat aktualnej sytuacji na projekcie, a swoje stanowisko i opinie w sprawie zaprezentował również przedstawiciel wykonawcy (firmy Nokia). Głos w sprawie podczas posiedzenia zabierali również przedstawiciele Departamentu Kolejnictwa Ministerstwa Infrastruktury, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego oraz senatorowie.

Całość nagrania z posiedzenia dostępna jest pod adresem https://av8.senat.pl/11KI241.

Podczas posiedzenia Prezes Piotr Wyborski potwierdził, że to nie obecny Zarząd składał zawiadomienie do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez poprzednie władze spółki w związku z opóźnieniami na projekcie, o czym w dniu 15 stycznia br. informowały media.

Senacka Komisja Infrastruktury to już kolejna inicjatywa parlamentarzystów poświęcona systemowi GSM-R i problemom na tym kontrakcie, gdyż wcześniej odbyło się już klika spotkań Sejmowej Komisji Infrastruktury poświęconych temu zagadnieniu. Natomiast wrażenie jakie można odnieść przysłuchując się toczonym w parlamencie dyskusjom w tej sprawie jest takie – „na debatowaniu się kończy”.

Konkludując sprawa na dziś wydaje się patowa. Z jednej strony realizacja tak strategicznego projektu nie może nabrać tempa z uwagi na roszczenia wykonawcy, a z drugiej strony PLK, jako zamawiającego, w uznaniu roszczeń przekraczających wartość kontraktu ograniczają przepisy prawa zamówień publicznych oraz ustawa o finansach publicznych (ryzyko naruszenie dyscypliny finansów publicznych). Wszystko to powoduje, że obecny Zarząd PLK ma związane ręce. Może klucz do rozwiązania sprawy jest w parlamencie np. poprzez uchwalenie tzw. spec ustawy w tej sprawie? A może decyzja Szefa Rady Ministrów Donalda Tuska, przetnie (rozwiąże) węzeł gordyjski?