Przywództwo i zarządzanie w związku zawodowym, czyli jak zrozumieć swoje role i obowiązki
Opublikowane według Andrzej Van-Selow · 11 Marzec 2025
Większość współczesnych organizacji związkowych składa się z dwóch głównych grup członków: liderów oraz szeregowych uczestników. Liderzy powinni pozostawać wierni wartościom i ideałom reprezentowanego związku zawodowego, aby budować swoją wiarygodność w oczach członków. Rozwój związku zawodowego, niezależnie od jego szczebla (np. Krajowego Sekretariatu Transportowców, Krajowej Sekcji Kolejarzy, Sekcji Zawodowej Infrastruktury Kolejowej, Komisji Zakładowej czy Koła), zależy przede wszystkim od skuteczności i zaangażowania jego liderów.Sukcesja
Badania socjologiczne przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych na przykładzie związku zawodowego z sektora transportu wskazują, że związki zawodowe mają trudności ze znalezieniem nowych liderów. Wiele organizacji obawia się, że po przejściu na emeryturę pokolenia „wyżu demograficznego” zabraknie chętnych do przejęcia roli przywódców. Dlatego kluczowe jest zachęcanie młodszego pokolenia do przygotowywania się na objęcie funkcji liderów już teraz. NSZZ „Solidarność” powinno dać młodszym członkom szansę na zaistnienie w jej strukturach przywódczych.
Sukcesja w związku zawodowym oznacza proces przygotowywania nowych liderów, którzy będą w stanie przejąć kierownictwo w organizacji, gdy obecni przywódcy odejdą na emeryturę lub zrezygnują z pełnionych funkcji. Jest to szczególnie istotne w kontekście obaw, że młodsze pokolenia mogą być mniej skłonne do angażowania się w rolę liderów. Aby temu zaradzić, organizacje takie jak NSZZ „Solidarność” powinny aktywnie zachęcać młodszych członków do rozwijania kompetencji przywódczych oraz stwarzać im możliwości zdobycia doświadczenia na stanowiskach kierowniczych już teraz.
Być liderem i przewódcą
Lider to osoba, która potrafi organizować ludzi do realizacji określonych zadań. W związkach zawodowych liderami są często osoby zajmujące oficjalne stanowiska wybieralne – od przedstawicieli w Komisjach Zakładowych, aż po przedstawicieli Sekcji Zawodowej i Sekcji Branżowej. Warto pamiętać, że nieformalni liderzy również odgrywają istotną rolę, wnosząc wartość dodaną w postaci kreatywności, wiedzy i doświadczenia.
Aby lepiej zrozumieć, co skłania szeregowych członków do aspiracji na stanowiska liderów, warto analizować ich ocenę związku zawodowego oraz postrzeganie roli przywódcy. Osoby pełniące funkcje, takie jak przewodniczący Komisji Zakładowych czy członkowie Prezydiów, powinny posiadać naturalne cechy lidera. Kluczowe kompetencje to reprezentowanie interesów pracowników, zarządzanie zespołem oraz współpraca z różnymi interesariuszami, w tym pracodawcami i członkami związku.
Przywództwo skupia się na wyznaczaniu kierunku i inspirowaniu członków, podczas gdy zarządzanie obejmuje planowanie, organizację i kontrolę zasobów. Połączenie tych elementów pozwala związkom zawodowym skutecznie osiągać cele i reprezentować interesy członków. Przywódcy związkowi negocjują z pracodawcami lepsze warunki pracy, orędują za prawami pracowników i budują relacje z kierownictwem zakładów pracy. Do ich kluczowych cech należą komunikatywność, która umożliwia skuteczne przekazywanie potrzeb pracowników i argumentowanie stanowiska związku, oraz charyzma, która inspiruje i mobilizuje członków, jednocząc ich wokół wspólnych celów i ideałów.
Nowoczesne przywództwo
Związkowcy wszystkich struktur „Solidarności” zdecydowanie powinni dążyć do bycia nowoczesnymi liderami. Współczesne realia pracy i zmiany w gospodarce wymagają od liderów związkowych umiejętności, które wykraczają poza tradycyjne metody działania.
Oto kilka argumentów, dlaczego nowoczesne przywództwo jest tak istotne:
- adaptacja do zmian technologicznych - infrastruktura kolejowa, podobnie jak wiele innych sektorów, dynamicznie się rozwija pod względem technologicznym, dlatego nowoczesny lider związkowy powinien aktualizować posiadaną wiedzę (uzupełniać), by skutecznie bronić interesów pracowników w kontekście automatyzacji, cyfryzacji oraz nowych standardów pracy,
- komunikacja i transparentność – to kluczowe aspekty w wielu dziedzinach życia, w tym pracy związkowej. Lider w aspekcie komunikacji powinien przekazywać informacje między członkami związku z wykorzystaniem rożnych kanałów komunikacji (np. e-mail, spotkania, platformy online). Powinien cechować się jasnością wypowiedzi, umiejętnością słuchania i otwartością na informację zwrotną. Niemniej ważną kwestią będzie transparentność, czyli umiejętność dzielenia się informacją o procesach, decyzjach czy problemach. Wyrazem tego będzie unikanie manipulacji czy ukrywania faktów, budowanie zaufania dzięki szczerości,
- negocjacje i współpraca – w nowoczesnym środowisku pracy, rola związkowca coraz częściej polega na współpracy z Zarządami i innymi interesariuszami, więc liderzy muszą być biegli w sztuce negocjacji, ale także w budowaniu długoterminowych relacji, które przyniosą korzyści zarówno pracownikom, jak i całemu sektorowi,
- szkolenia i rozwój - aby być skutecznymi liderami, związkowcy powinni inwestować w swoje umiejętności, uczestnicząc w szkoleniach z zakresu zarządzania, prawa pracy, negocjacji czy mediacji. Nowoczesne przywództwo wymaga ciągłego rozwoju i doskonalenia się,
- zrównoważony rozwój i innowacje, nowoczesne liderowanie oznacza także promowanie idei zrównoważonego rozwoju, zarówno w kontekście środowiskowym, jak i społecznym, stąd liderzy związkowi powinni wspierać te innowacje, które mogą poprawić warunki pracy i jednocześnie dbać o odpowiedzialność społeczną,
- przywództwo oparte na wartościach - nowocześni liderzy powinni działać zgodnie z wartościami etycznymi i patriotycznymi, stawiając na pierwszym miejscu dobro pracowników i społeczności, którą reprezentują, dlatego ważne jest, aby być transparentnym, uczciwym i odpowiedzialnym w podejmowaniu decyzji.
Podsumowanie
Nowoczesne i mądre przywództwo w związku zawodowym „Solidarność” jest kluczowe dla skutecznej reprezentacji interesów pracowników w dynamicznie zmieniającym się środowisku pracy. Liderzy powinni tworzyć inspirującą wizję, motywować członków oraz budować jedność i poczucie solidarności wśród związkowców.
Z kolei efektywne zarządzanie wymaga strategicznego planowania, optymalnego wykorzystania zasobów oraz doskonalenia procesów i systemów wspierających realizację celów związku. Połączenie tych elementów pozwala nie tylko osiągać zamierzone cele, ale także realnie poprawiać warunki życia pracowników. Dążenie do nowoczesnego przywództwa przynosi korzyści zarówno członkom związku, jak i całemu sektorowi kolejowemu.